Zasięg terytorialny Nadleśnictwa Krzyż zbliżony do obecnego, w roku 1972 określony został na podstawie zarządzeń Naczelnego Dyrektora Lasów Państwowych: Nr 71 z dnia 12.12.1972 r. oraz Nr 83 z dnia 29.12.1972 r.Podział administracyjny Nadleśnictwa Krzyż na obręby został zatwierdzony przez Dyrektora OZLP Zarządzeniem Nr 17 z dnia 20.09.1979 r. (Zn. spr. E-1-0113-35/79). Natomiast zgodnie z Zarządzeniem nr 7 Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych, z dnia 15 lutego 2012 r. w sprawie obrębów leśnych, Nadleśnictwo Krzyż od 01.01.2013 r. jest nadleśnictwem jednoobrębowym. Zasięg terytorialny nie uległ zmianie i wynosi 351,76 km2.

OBRĘB KRZYŻ
Nadleśnictwo Krzyż (do 1967 r. – jako Nadleśnictwo Drawa) jako jednostka administracyjna zostało utworzone w 1946 r. Od końca II wojny światowej do roku 1946 Nadleśnictwo Krzyż było częścią składową Nadleśnictwa Wieleń, utworzonego w 1945 r. z upaństwowienia lasów prywatnych dekretem PKWN z dnia 12.12.1944 r. Na powierzchnię Nadleśnictwa Krzyż, wynoszącą w dniu 1.10.1947 r. – 7908,20 ha, złożyły się następujące lasy:

 
Z okresu przedwojennego nie zachowały się żadne materiały, na podstawie których można by ocenić intensywność gospodarki leśnej i ustalić sposoby zagospodarowania. W oparciu o charakter lasu i składy gatunkowe drzewostanów tworzące ówczesne N-ctwo można wnioskować, że użytkowanie rębne prowadzone było zrębami zupełnymi w układzie ostępowym. Trzebieże wykonywane były prawidłowo. Jedynie drzewostany młodszych klas wieku nie były dostatecznie pielęgnowane. Odnowienia wprowadzano sztucznie sadzeniem i siewem przeważnie sosną, bukiem i dębem, a na siedliskach wilgotnych świerkiem, brzozą i olszą.

Plan prowizorycznego urządzenia lasu na okres od 1.10.1947 r. do 30.09.1957 r. opracowany przez Sekcję U.L. Dyrekcji Lasów Państwowych  w Poznaniu.
Ogólna powierzchnia Nadleśnictwa wynosiła wówczas 7908,20 ha, w tym:

• leśna- 6581,03 ha,
• nieleśna- 1327,17 ha.

Z lasów Nadleśnictwa utworzono 2 gospodarstwa:

• sosnowe o 100-letniej kolei rębności,
• bukowo- dębowe o 140- letniej kolei rębności.

Użytkowanie roczne w okresie objętym planem przedstawiało się następująco:

• użytki rębne- 9693 m3 netto,
• użytki międzyrębne- 6357 m3 netto.

Użytki rębne pozyskiwano zrębami zupełnymi z 3-4 letnim nawrotem cięć. Zalesienia wykonywano sztucznie sadzeniem i siewem. Rozmiar roczny prac odnowieniowych przedstawiał się następująco:

Plan definitywnego urządzenia lasu na okres od  1.10.1959 r. do 30.09.1969 r. opracowany w 1959 r. przez BULiPL w Poznaniu.
Powierzchnia ogólna wynosiła 8547,57 ha,
w tym:

• leśna– 7727,72 ha,
• nieleśna– 819,85 ha.

Według wówczas obowiązującego planu urządzenia lasy dzieliły się na:

• lasy grupy I– 424,38 ha,
• lasy grupy II– 7303,34 ha.

Lasy grupy I i II potraktowano jako odrębne gospodarstwa– ochronne i gospodarcze. Roczny rozmiar użytkowania rębnego ustalono na 15105 m3, natomiast roczny rozmiar użytkowania międzyrębnego na 3575 m3. Zrealizowano je odpowiednio w rozmiarze 13544 m3 i 6313 m3.
W ramach wykonanych użytków przedrębnych 63126 m3- 44% (27697 m3) stanowiły użytki przygodne. Na wysokie pozyskanie użytków przygodnych wpływ miały huraganowe silne wiatry, które przeszły przez teren Nadleśnictwa w latach 1961, 1962 i 1965.
Dodatkowo w ostatnich latach obowiązywania planu u.g.l. poziom wody gruntowej wyraźnie się podniósł, co spowodowało zabagnienie ok. 100 ha terenów leśnych, co z kolei spowodowało wydzielanie się posuszu w zalanych oraz zabagnionych drzewostanach.
W okresie realizacji planu w użytkowaniu rębnym stosowano w lasach grupy I– Rb Ic, o szerokości zrębów do 30 m i maksymalnej powierzchni do 2 ha.
W lasach grupy II na siedliskach: Bs, LM, Lśw, Lw i Ol, stosowano Rb Ib o szerokości 40-60 m i maksymalnej powierzchni zrębu do 4 ha.
Na siedliskach Bśw, Bw, BMśw i BMw stosowano Rb Ia o szerokości 60-80 m i powierzchni zrębu do 6 ha. W drzewostanach bukowych i mieszanych z przewagą Bk stosowano rębnię częściową typową IIa. Prace odnowieniowe i zalesieniowe na powierzchni otwartej zaplanowano na 176,50 ha (rocznie), a wykonano na 167,22 ha (rocznie). Odnowienia pod osłoną zaplanowano rocznie na powierzchni 2,42 ha, a zrealizowano  na powierzchni 9,63 ha (397,9%). Do wprowadzenia podszytów planowano dość znaczną powierzchnię 425,40 ha, a faktyczne wykonanie wynosiło  431,16 ha.
Zagadnienia ochrony lasu w omawianym okresie nie rzutowały w decydujący sposób na całość gospodarki leśnej, gdyż stan sanitarny lasu nie wykazywał  specjalnego zagrożenia.

Plan I rewizji urządzenia lasu na okres od 1.10.1969 r. do 30.09.1979 r. opracowany przez BULiPL w Gorzowie Wlkp.
Powierzchnia ogólna N-ctwa wynosiła 8802,15 ha, w tym:

• leśna– 7972,21 ha,
• nieleśna– 829,94 ha.

Lasy Nadleśnictwa zostały podzielone na:

• lasy grupy I– 2140,87 ha,
• lasy grupy II– 5831,34 ha.

Utworzono z nich dwa odrębne gospodarstwa.
Rozmiar pozyskania użytków rębnych ustalono na 18954 m3 netto rocznie, użytków przedrębnych– 5241 m3 netto rocznie. Wykonanie  przyjętych wielkości przedstawiało się następująco:

• użytki rębne- 18963 m3 netto rocznie,
• użytki przedrębne- 7109 m3 netto rocznie.

W planie u.g.l. przyjęto do realizacji odnowienie i zalesienie na 91,76 ha powierzchni otwartych, a wykonano na poziomie 123,23 ha rocznie. Odnowienia pod osłoną planowano na powierzchni 13,10 ha, a  wykonano na powierzchni 1,72 ha. Sposoby zagospodarowania i rodzaje rębni stosowane w tym okresie nie różniły się w sposób znaczący od sposobów stosowanych w okresie poprzednim.

Plan II rewizji urządzenia lasu na okres od 1.01.1980 r. do 31.12.1989 r. opracowany przez  BULiGL w Szczecinku.
Powierzchnia ogólna wynosiła 8975,69 ha, w tym:

• leśna– 8231,79 ha,
• nieleśna– 743,90 ha.

Roczny rozmiar użytkowania rębnego ustalono na 16741 m3, a użytkowania przedrębnego– na 6644 m3. Zrealizowano je odpowiednio w 96,6% i w 132,5%.
W latach 1980-84 nastąpił znaczny spadek ilości wykonywanych zabiegów cięć selekcyjnych, a wzrost ilości cięć sanitarnych, co spowodowane zostało gradacją brudnicy mniszki. W 1982 r. Nadleśnictwo w ogóle nie wykonywało zabiegów selekcyjnych. Wielokrotne przekroczenie zadań z zakresu cięć sanitarnych (620,8% planu) ograniczały wykonawstwo zabiegów pielęgnacyjnych. Wykonanie zadań sanitarnych było koniecznością z uwagi na dużą ilość wydzielającego się posuszu w drzewostanach uszkodzonych żerem brudnicy mniszki i szkodników wtórnych. Zabiegi o charakterze pielęgnacyjnym wykonywane były głównie na powierzchniach, gdzie był on niezbędny.

Plan III rewizji urządzenia lasu na okres od 1.01.1993 r. do 31.12.2002 r. opracowany przez BULiGL w Szczecinku.
 Powierzchnia ogólna wynosiła 8807,91 ha, w tym:

• leśna– 8118,51 ha,
• nieleśna– 416,57 ha,
• grunty związane z gospodarką leśną– 272,83 ha.

W planie wyodrębniono dwie grupy lasów:

1. lasy grupy I (kategoria ochronne) o powierzchni 1010,25 ha, do której zaliczono:

• lasy wodochronne-  620,85 ha,
• lasy wodochronne w strefach ujęć wody- 54,22 ha,
• lasy nasienne- 19,12 ha,
• lasy na stałych pow. badawczych i doświadczalnych (GPW)- 316,06 ha

2. lasy grupy II (gospodarcze) o powierzchni 7108,26 ha.

Utworzono trzy gospodarstwa:

Do gospodarstwa specjalnego zaliczono: lasy nasienne, wodochronne w strefie ujęć wody, na stałych powierzchniach badawczych i doświadczalnych (GPW). Pozostałą powierzchnie podzielono na gospodarstwa według siedliskowych typów lasu:

• gospodarstwo zrębowe tworzyły drzewostany na siedliskach: Bs, Bśw, Bw, BMśw, Ol.
• gospodarstwo zrębowo-przerębowe tworzyły drzewostany na siedliskach: BMw, LMśw, LMw, Lśw, Lw, OLJ.

Zgodnie z postanowieniami I KTG przyjęto wieki rębności oddzielnie dla każdego z obrębów. W obrębie Krzyż przyjęto następujące wieki:

Roczny rozmiar użytkowania rębnego ustalono na 22532 m3, a użytkowania przedrębnego – na 9476 m3.  Niewykonanie etatu miąższościowego użytkowania rębnego przy jednoczesnym przekroczeniu etatu powierzchniowego (powierzchnia manipulacyjna) było spowodowane wejściem w życie Zarządzeń nr 11 i 11A Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych, które obligowało do zmniejszenia powierzchni zrębów oraz zmiany rodzaju rębni na gniazdowe i częściowe.
Z zaplanowanych do użytkowania drzewostanów źle produkujących nadleśnictwo wykonało tylko 85% ich powierzchni, pozostałe negatywy nie zostały usunięte z powodu zmniejszenia działek zrębowych.
Wykonanie prac odnowieniowych i pielęgnacyjnych w wymienionym okresie:

Wielkość poprawek na gruntach projektowanych do odnowienia i zalesienia, dla wszystkich typów siedliskowych, ustalono na 20%. Stan sanitarny lasu w omawianym okresie był dość dobry. Niemniej w latach 1992 – 1993, w  niektórych partiach lasu wzrosło znacznie zagrożenie ze strony szkodników wtórnych, szczególnie przypłaszczka granatka, oraz grzybów. Drzewostany potencjalnie zagrożone były na bieżąco monitorowane, aby we właściwym czasie podejmować odpowiednie działania ochronne.

Plan IV rewizji urządzenia lasu na okres od 1.01.2003 r. do 31.12.2012 r. – opracowany przez BULiGL w Szczecinku.
Powierzchnia ogólna wynosiła 8684,5524 ha, w tym:

• grunty leśne– 8011,2242 ha,
• grunty związane z gospodarką leśną– 262,4305 ha,
• grunty nieleśne– 410,8977 ha.

OBRĘB WIELEŃ
Nadleśnictwo Wieleń jako jednostka administracyjna powstało w 1945 roku z upaństwowienia lasów prywatnych, na podstawie dekretu PKWN z dnia 12.12.1944 r. Lasy wchodzące w skład Nadleśnictwa stanowiły w przeszłości własność prywatną mniejszych i większych majątków ziemskich. O gospodarce leśnej z przed roku 1945 nie zachowały się żadne materiały archiwalne. Przypuszczalnie uległy one zniszczeniu w czasie działań wojennych razem z budynkiem dawnego Nadleśnictwa mieszczącego się w pobliżu stacji kolejowej Wieleń Północny.
O sposobach zagospodarowania lasów wchodzących w skład Nadleśnictwa Wieleń, podobnie jak w obrębie Krzyż, można wnioskować jedynie po ich powojennym stanie. Stosowane tu metody zagospodarowania, rodzaje rębni i sposoby odnawiania nie odbiegały znacząco od stosowanych w obrębie Krzyż.

Plan prowizorycznego urządzenia lasu na okres od 1.10.1947 r. do 31.09.1957 r.
Powierzchnia ogólna Nadleśnictwa na stan 1.10.1947 r. wynosiła 8976,09 ha, w tym:

• leśna– 8677,27 ha,
• nieleśna– 298,82 ha.

Z lasów Nadleśnictwa utworzono jedno gospodarstwo sosnowe o 100 – letniej kolei rębności. Roczne pozyskanie drewna w okresie obowiązywania planu wynosiło:

• w użytkach rębnych– 10598 m3,
• w użytkach międzyrębnych– 2756 m3.

Użytki rębne pozyskiwano zrębami zupełnymi z 3-4 letnim nawrotem cięć. Z uwagi na to, że rozmiar cięć wykonanych w tym okresie znacznie przewyższał etat wyliczony, zaistniała konieczność przeprowadzenia rewizji użytkowania rębnego i międzyrębnego. Rewizja użytkowania rębnego została przeprowadzona w 1955 roku i 1959 roku, a użytkowania międzyrębnego w 1954 roku. Rozmiar wykonanych prac odnowieniowych i zalesieniowych w omawianym okresie wynosił średnio rocznie 153,50 ha. Odnowienia i zalesienia wykonywano sztucznie poprzez sadzenie i siew. Uprawy i młodniki z tego okresu były na ogół jednowiekowe i o średniej jakości.
Większych klęsk żywiołowych na terenie Nadleśnictwa nie odnotowano. Ze szkodliwych owadów największe szkody wyrządzały pędraki chrabąszcza majowego i cetyńce. Pożary leśne występowały dość często, lecz na niewielkich powierzchniach.

Plan definitywnego urządzenia  lasu na okres od 1.10.1958 r. do 30.09.1968 r. , opracowany przez BULiPL w Poznaniu.
Powierzchnia ogólna wynosiła 10903,13 ha, w tym:

• leśna– 10114,94 ha,
• nieleśna– 788,19 ha.

Całość lasów Nadleśnictwa zaliczono do lasów gospodarczych grupy II. Utworzono jedno gospodarstwo – sosnowe o 100-letniej kolei rębności. Roczny rozmiar użytkowania rębnego zaplanowano w wymiarze 12474 m3, a międzyrębnego – 2659 m3. Zrealizowano go odpowiednio w wymiarze 12214 m3  i 3701 m3. Użytki rębne pozyskiwano rębnią zupełną z 3-5 letnim nawrotem. W sporadycznych przypadkach stosowano rębnię częściową i gniazdową. Zaplanowano do odnowień i zalesień otwartych powierzchnię 241,08 ha (rocznie), a do odnowień pod osłoną – 7,90 ha (rocznie). Plan zrealizowano w wysokości odpowiednio: 246,74 ha i 0,38 ha.

Plan I rewizji urządzenia lasu na okres 1.10.1968 r. do 30.09.1978 r., opracowany przez BULiPL w Gorzowie Wlkp. 
Powierzchnia Nadleśnictwa wg planu   I rewizji wynosiła ogółem 11255,14 ha, w tym:

• leśna– 10472,63 ha,
• nieleśna– 782,51 ha.

Całość lasów, podobnie jak w okresie poprzednim, zaliczono do lasów grupy II i utworzono jedno gospodarstwo. Rozmiar pozyskania użytków rębnych ustalono na 15591 m3 netto (rocznie), użytków przedrębnych – 5899 m3 netto (rocznie). Wykonanie przyjętych wielkości przedstawiało się następująco:

• użytki rębne– 15234 m3 netto (rocznie),
• użytki przedrębne–  8105 m3 netto (rocznie).

Prace odnowieniowe i zalesieniowe zaplanowano na 107,46 ha powierzchni otwartej (rocznie), a wykonano na powierzchni 125,35 ha. Odnowienia pod osłoną planowano na powierzchni 1,82 ha, lecz planu tego nie zrealizowano.

Plan II rewizji urządzenia lasu na okres od 1.01.1980 r. do 31.12.1989 r. opracowany przez BULiGL w Szczecinku.
Powierzchnia ogólna wynosiła 11879,45 ha, w tym:

• leśna– 11132,05 ha,
• nieleśna– 747,40 ha.

Roczny plan pozyskania użytków rębnych– 17552 m3 netto i użytków przedrębnych– 7983 m3 netto, został zrealizowany w wymiarze: 16358 m3 i 8672 m3. W planie u.g.l. przyjęto do odnowień i zalesień 134,50 ha powierzchni otwartych (rocznie). Planowano odnowienia pod osłoną na powierzchni 3,89 ha rocznie. Ze względu na to, że sprawozdania roczne z zakresu odnowienia i pielęgnacji lasu wykonywano łącznie dla całego  Nadleśnictwa, bez rozbicia na obręby, brak jest danych szczegółowych z wykonania planu dla obrębów.

Plan III rewizji urządzenia lasu na okres od 1.01.1993 r. do 31.12.2002 r. opracowany przez BULiGL w Szczecinku. 
Powierzchnia ogólna wynosiła 12302,93 ha, w tym:

• leśna                                                     –  11542,27 ha,
• nieleśna                                                –      479,73 ha,
• grunty związane z gospodarką leśną        –      280,93 ha.

W planie wyodrębniono jedną grupę lasów:

• lasy grupy II (gospodarcze) o powierzchni 11542,27 ha.

Utworzono dwa gospodarstwa:

Gospodarstwa specjalnego w obrębie leśnym Wieleń nie utworzono. Powierzchnię leśną podzielono na gospodarstwa według typów siedliskowych lasu:

• gospodarstwo zrębowe tworzyły drzewostany na siedliskach: Bs, Bśw, Bw, BMśw, Ol.
• gospodarstwo zrębowo-przerębowe tworzyły drzewostany na siedliskach: BMw, LMśw, LMw, Lśw, Lw, OLJ.

Zgodnie z postanowieniami I KTG przyjęto wieki rębności oddzielnie dla każdego z obrębów.

W obrębie Wieleń przyjęto następujące wieki:

Roczny rozmiar użytkowania rębnego ustalono na 22305 m3, a użytkowania przedrębnego– na 13036 m3.  Niewykonanie etatu miąższościowego użytkowania rębnego przy jednoczesnym przekroczeniu etatu powierzchniowego (powierzchnia manipulacyjna) było spowodowane wejściem w życie Zarządzeń nr 11 i 11A Dyrektora Generalnego Lasów Państwowych, które obligowało do zmniejszenia powierzchni zrębów oraz zmiany rodzaju rębni na gniazdowe i częściowe. Z zaplanowanych do użytkowania drzewostanów źle produkujących nadleśnictwo wykonało tylko 85% ich powierzchni, pozostałe „negatywy" nie zostały usunięte z powodu zmniejszenia działek zrębowych.

Wykonanie prac odnowieniowych i pielęgnacyjnych w minionym okresie:

Wielkość poprawek na gruntach projektowanych do odnowienia i zalesienia, dla wszystkich typów siedliskowych, ustalono na 20%. Stan sanitarny lasu w omawianym okresie był dość dobry. Niemniej w latach 1992 – 1993, w  niektórych partiach lasu wzrosło znacznie zagrożenie ze strony szkodników wtórnych, szczególnie przypłaszczka granatka, oraz grzybów. Drzewostany potencjalnie zagrożone były na bieżąco monitorowane, aby we właściwym czasie podejmować odpowiednie działania ochronne.

Plan IV rewizji urządzenia lasu na okres od 1.01.2003 r. do 31.12.2012 r.,  opracowany przez BULiGL w Szczecinku.

Dane dotyczące analizy gospodarki przeszłej za okres od 2003 -2012 roku (IV rewizja) są omówione przez Nadleśniczego w rozdziale „2" – „Analiza gospodarki przeszłej".

Pobierz 'Referat Nadleśniczego Nadleśnictwa Krzyż na NTG'